คู่มือบ้านใหม่ฉบับสมบูรณ์ EP 8: งานบันได
โครงสร้างของบันได โดยทั่วไปนั้นแบ่งออกเป็น 3 ประเภทหลักๆ คือ บันไดโครงสร้างคอนกรีตเสริมเหล็ก บันไดโครงสร้างไม้ และบันไดโครงสร้างเหล็ก
1. บันไดโครงสร้างคอนกรีตเสริมเหล็ก
จำง่ายๆ คือ บันไดโครงสร้างคอนกรีตเสริมเหล็กมักเป็นบันไดทึบ และไม่สามารถมองลอดลูกตั้งไปได้ บันไดโครงสร้างคอนกรีตเสริมเหล็กแบ่งเป็น 4 รูปแบบหลักๆ คือ
1.1 บันไดท้องเรียบ – เป็นบันไดโครงสร้างคอนกรีตเสริมเหล็กที่มีท้องบันไดเรียบ เป็นบันไดแบบพื้นฐานที่สร้างง่ายที่สุด ช่างทั่วไปมีความชำนาญในการสร้าง
1.2 บันไดพับผ้า – เป็นบันไดโครงสร้างคอนกรีตเสริมเหล็กที่มีท้องบันไดเป็นหยักไปตามขั้นบันได เป็นบันไดที่มีความสวยงามมากกว่าบันไดท้องเรียบ
1.3 บันไดพับผ้าแบบมีแม่บันได – ลักษณะเหมือนบันไดพับผ้า แต่จะมีแม่บันไดทำหน้าที่เป็นคานช่วยรับน้ำหนัก ซึ่งอาจจะอยู่กลาง หรือริมบันไดก็ได้
1.4 บันไดลอย – เป็นบันไดโครงสร้างคอนกรีตเสริมเหล็กที่ยื่นเฉพาะลูกนอนบันไดออกมาจากผนัง เหมือนขั้นบันไดแต่ละขั้นลอยได้ ซึ่งจริงๆแล้วจะมีแม่บันไดคอนกรีตเสริมเหล็กซ่อนอยู่ในผนัง
2. บันไดโครงสร้างไม้ และบันไดโครงสร้างเหล็ก
บันไดโครงสร้างไม้ และบันไดโครงสร้างเหล็ก เป็นโครงสร้างบันไดที่เกิดจากการประกอบกันของชิ้นส่วนรับแรงต่างๆ
ที่ทำจากไม้หรือเหล็ก โดยโครงสร้างของบันไดประกอบไปด้วย
1. แม่บันได เป็นโครงสร้างหลัก ทำหน้าที่เหมือนคานรับน้ำหนัก
2. ลูกนอนบันได เป็นส่วนของพื้นที่ไว้เหยียบ
3. ลูกตั้งบันได เป็นส่วนที่ปิดระหว่างลูกนอนบันไดแต่ละขั้น
4. พุกบันได ทำหน้าที่ยึดลูกนอนบันไดเข้ากับแม่บันได
บันไดโครงสร้างไม้ และบันไดโครงสร้างเหล็ก สามารถแบ่งออกเป็น 2 รูปแบบหลักๆ ตามลักษณะแม่บันได
2.1 แม่บันไดขนาบข้างขั้นบันได – เป็นบันไดที่มีแม่บันไดอยู่ขนาบข้างขั้นบันไดทั้งสองฝั่ง โดยที่ลูกนอนบันไดยึดติดโดยตรงกับแม่บันได หากเป็นบันไดไม้จะใช้สลักหรือตะปูยึด ส่วนบันไดเหล็กจะใช้การเชื่อมหรือยึดด้วยสกรู
2.2 แม่บันไดอยู่ใต้ขั้นบันได – เป็นบันไดที่มีแม่บันไดอยู่ใต้ขั้นบันได โดยที่บันไดจะมีพุกบันไดทำหน้าที่ยึดลูกนอนที่วางขนานกับพื้นให้เข้ากับแม่บันไดที่วางเอียง แม่บันไดที่วางใต้ขั้นบันไดนี้มีได้ตั้งแต่ 1 ตัวขึ้นไป อาจวางตรงกึ่งกลางบันได หรือวางสองข้างของบันไดก็ได้
ตำแหน่งของบันได ต้องอยู่ส่วนไหนในตัวบ้าน ?
ตามหลักการแล้วไม่มีข้อกำหนดตายตัวว่าบันไดจะต้องอยู่ส่วนไหนของบ้าน แต่ควรจะขึ้นอยู่กับการใช้งานจริงและสถาปนิกผู้ออกแบบบ้านที่ต้องคำนึงการใช้งานของบันไดทุกจุดในบ้าน เพื่อการใช้งานที่ปลอดภัย
แล้วบันไดบ้าน สร้างแบบไหนให้ปลอดภัย ?
อยากสร้างบันไดให้ปลอดภัย ต้องคำนึงถึง 3ข้อนี้
1. สัดส่วนและระยะ – ระยะและสัดส่วนของบันได ถูกกำหนดให้เหมาะสมกับสรีระของร่างกายมนุษย์ เพื่อให้เกิดความปลอดภัยทุกย่างก้าวที่ใช้งาน ตั้งแต่เรื่องขนาดของที่วางเท้า ระยะ-รูปแบบของการก้าวเดิน และระยะของชานพัก
สัดส่วนบันไดในกฎหมายควบคุมการก่อสร้างอาคารบอกไว้ว่า
ในส่วนของอาคารพักอาศัยความกว้างของบันไดต้องมากกว่า 90 เซนติเมตร
ลูกตั้งหรือความสูงของขั้นบันไดในแนวตั้งฉากกับพื้นไม่ควรเกิน 20 เซนติเมตร
ซึ่งระยะที่เหมาะสมที่สุดคือ 17.5 เซนติเมตร และลูกนอนหรือความกว้างของขั้นบันไดควรไม่น้อยกว่า 22 เซนติเมตร
เพื่อก้าวเดินขึ้นลงบันไดได้เต็มฝ่าเท้า พอดีกับระยะการก้าวเดิน และเป็นระยะที่ใช้งานบันไดได้อย่างปลอดภัยที่สุด
2. จมูกบันได – จมูกบันได คือส่วนที่ยื่นออกมาจากขอบของบันได มีหน้าที่ป้องกันการลื่นตกบันได ปิดผิวให้ขอบบันไดเรียบเสมอกันทั้งหมด ป้องกันปลายเท้าเตะกับลูกตั้งของบันได รวมทั้งเสริมแรงกระแทกจากการใช้งานขึ้นลงบันได สำหรับพื้นผิวที่เหมาะสมกับการทำจมูกบันได ขั้นแรกจะต้องมีผิวหยาบ ไม่ลื่น
3. ราวจับบันได – ระยะของราวจับบันไดก็อยู่ในข้อกำหนดของการทำบันได เพื่อให้อยู่ในสัดส่วนที่เหมาะสมกับสรีระของมนุษย์ โดยเฉลี่ยมาตรฐานของความสูงราวบันไดอยู่ที่ 86.4-96.5 เซนติเมตรจากพื้นผิว และเส้นผ่านศูนย์กลางราวจับควรอยู่ที่ 5 เซนติเมตร ซึ่งพอดีกับระยะกำมือ
เห็นมั้ยละคะ ว่าโครงสร้างของบันได สำคัญมากๆ มีหลากหลายรูปแบบ ที่เราสามารถเลือกใช้ได้ตามความชอบ และงบประมาณที่มีอยู่ ซึ่งควรที่จะปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ ทั้งสถาปนิก และวิศวกร เพื่อที่จะได้บันไดที่มีทั้งความแข็งแรง และความสวยงามเข้ากับดีไซน์ของบ้านเราได้อย่างลงตัว
หากท่านใดมีข้อเสนอแนะเกี่ยวกั
ชมผลงานจาก Richcons คลิ๊กที่นี่